بررسی عوامل زیست محیطی مخرب بر خانه های سنگی - مخروطی شکل روستای گردشگری کندوان

روستای کندوان با خانه های سنگی و مخروطی شکل خود یکی از جاذبه های زمین گردشگری استان آذربایجان شرقی است. خانه های سنگی این روستا که در اصطلاح محلی کِران نامیده می شوند، در معرض عوامل مخرب مختلفی قرار دارند. هدف از مطالعه حاضر شناخت این عوامل مخرب و بررسی لزوم انجام اقدامات حفاظتی و مرمتی این خانه ها می باشد. در این راستا تأثیر شرایط اقلیمی و آب و هوایی منطقه بر روند تخریب ها مورد مطالعه قرار گرفته است. مشخصات هندسی سیستم درز و شکستگی، نرخ فرسایش و سختی واجهشی توده سنگ کندوان اندازه گیری شده است. نقش فعالیت های غیر اصولی انسانی بر روند تخریب ها بررسی شده است. از مقاطع نازک میکروسکوپی و آنالیز انکسار اشعه x به منظور بررسی ویژگی های سنگ شناسی سنگ و از تکنیک تصویر برداری برای مطالعه اثرات مخرب ناشی از رشد گُلسنگ ها بر سطح سنگ ها استفاده شده است. همچنین به منظور ارزیابی میزان دوام توده سنگ کندوان در برابر هوازدگی و فرسایش، ویژگی های مکانیکی، فیزیکی و دوام داری آن ها مورد آزمایش قرار گرفته است. اقلیم نیمه خشک و سرد منطقه و رخداد سالانه 28 چرخه تر و خشک شدن و 14 چرخه ذوب و انجماد در سنگ، باعث تورق و ریزش قشر سطحی سنگ خانه ها می شود. هوازدگی و فرسایش در امتداد درز و شکستگی های موجود در توده سنگ مهمترین عامل در شکل گیری اشکال مخروطی در سنگ شناخته شده است. عوامل فرسایشی متعدد به طور متوسط سالانه باعث فرسایش 2 میلی متر از سطح سنگ های مخروطی شکل روستا می شوند. مطالعه مقاطع میکروسکوپی و نمودارهای حاصل از آنالیز انکسار اشعه x سنگ، عدم وجود هوازدگی شیمیایی قابل توجه سنگ را نشان می دهد. به طور متوسط 5 میلی متر از سطح سنگ دچار هوازدگی ناشی از رشد گُلسنگ ها شده است. جورشدگی ضعیف، گردشدگی و کرویت بالای اجزای سنگ مقاومت آن را در برابر تنش های وارده کاهش داده و چگالی پایین و تخلخل بالای سنگ باعث افزایش ظرفیت جذب آب بارندگی توسط آن شده است. ضریب اشباع زیاد و افت وزنی بالای سنگ در اثر ذوب و انجماد متوالی، شاخص دوام وارفتگی و سختی واجهشی پایین سنگ نیز نشان دهنده حساسیت بالای سنگ به فرایندهای هوازدگی و فرسایش می باشند. در حالت کلی شرایط اقلیمی منطقه به همراه ویژگی های سنگ شناسی و ساختاری توده سنگ کندوان باعث رخداد فرسایش و هوازدگی در آن می شود که البته عوامل مخرب انسانی نیز به روند تخریب این خانه های سنگی سرعت می بخشد. لذا به منظور جلوگیری از تخریب ها انجام اقدامات حفاظتی و مرمتی سنگ ضرورت دارد.